Менинги

Менингите (лат. meninges) се заштитни обвивки на централниот нервен систем (ЦНС), односно на мозокот и рбетниот мозок. Тие имаат исклучително важна анатомска и физиолошка улога во одржување на механичката и биохемиската стабилност на нервното ткиво. Менингите создаваат бариера меѓу нервното ткиво и коскената структура на черепот и рбетниот канал, ја регулираат циркулацијата на цереброспиналната течност (ликвор) и учествуваат во имунолошката заштита на мозокот.

Анатомска градба на менингите

Менингите се состојат од три концентрични слоја:

1. Dura mater (тврда мозочна обвивка)

Најнадворешен и најцврст слој, составен од густо сврзно ткиво. Во черепната празнина има два слоја:

Периостален слој – припиен за внатрешната површина на черепот (служи како периост на коската).

Менингеален слој – внатрешен, кој се одвојува на одредени места и формира венски синуси (на пример синус сагиталис супериор), низ кој се одвива венскиот одлив во мозокот.

Во рбетниот канал дура матер е еден слој кој го обвива рбетниот мозок и формира дурален џеб исполнет со ликвор.

Меѓу дура матер и ѕидот на рбетниот канал има епидурален простор исполнет со масно ткиво и венски плексус.

2. Arachnoidea mater (пајажинеста обвивка)

Среден, тенок, транспарентен слој без крвни садови. Одвоена од дура матер со субдурален простор, кој содржи мала количина серозна течност и го намалува триењето меѓу слоевите. Под арахноидеата се наоѓа субарахноидалниот простор, кој е исполнет со цереброспинална течност (ликвор). Во овој простор се наоѓаат крвни садови, кои ја снабдуваат мозочната површина. Арахноидеата формира вилуси (villi arachnoidales) и гранулации на Пачиони (granulationes arachnoideales) кои продираат во венските синуси на дура матер и овозможуваат ресорпција на ликворот во венската крв.

3. Pia mater (мека мозочна обвивка)

Највнатрешен и најделикатен слој кој е припиен директно до површината на мозокот и рбетниот мозок. Ги следи сите жлебови и испакнатини (sulci et gyri) на мозокот. Богата со крвни капилари кои ја хранат нервната ткивна маса. Формира дел од крвно-мозочната бариера, заедно со ендотелните клетки и астроцитните завршетоци (глијални мембрани).

Физиолошки функции на менингите

Заштитна функција

Менингите обезбедуваат механичка заштита од удари и вибрации. Служат како прв физички слој кој спречува ширење на инфекции или токсини во мозочното ткиво.

Механичка стабилност и суспензија на мозокот: Цереброспиналната течност во субарахноидалниот простор делува како амортизер, кој го спречува директниот контакт на мозокот со коските на черепот.

Циркулација и ресорпција на ликворот: Арахноидеалните гранулации ја овозможуваат динамичната рамнотежа меѓу продукцијата и ресорпцијата на ликворот, со што се одржува стабилен интракранијален притисок.

Крвно-мозочна и крвно-ликворна бариера: Pia mater и ендотелните клетки на капиларите обезбедуваат селективна пропустливост, со што се регулира транспортот на супстанции до нервното ткиво.

Имунолошка и метаболичка функција: Менингите содржат имунокомпетентни клетки (макрофаги, лимфоцити) кои учествуваат во одбрана од инфекции и воспалителни процеси (менингитис, енцефалитис).

Заклучок

Менингите претставуваат сложен и динамичен систем на заштитни обвивки на централниот нервен систем. Тие не се само пасивна заштита, туку активно учествуваат во одржување на хомеостазата на мозочното опкружување, во циркулацијата на ликворот и во имунолошката одбрана. Нивниот интегритет и функција се клучни за нормалната невролошка физиологија и заштита од патолошки процеси.