Моторен систем

Моторниот систем претставува комплексна мрежа од мозочни, спинални и периферни структури кои овозможуваат планирање, координација, изведба и контрола на доброволните и автоматските движења. Тој функционира преку прецизна интеграција на нервни импулси, проприоцептивни информации и мускулна активација.

Организација на моторниот систем

Традиционално се дели на два главни дела:

1. Горен моторен систем 

Се наоѓа во мозочната кора и мозочните структури. Неговите функции се:

• планирање и изведба на доброволни движења,
• интеграција на сензорни информации за фино контролирани моторни одговори,
• координација преку базални ганглии и малиот мозок.

Главни структури:

• Примарна моторна кора (Brodmann 4)
• Премоторна и суплементарна моторна кора (SMA)
• Базални ганглии
• Мал мозок (церебелум)
• Кортикоспинален тракт (пирамиден тракт)

2. Долен моторен систем 

Се наоѓа во:

• предните рогови на спиналниот мозок
• моторните јадра на мозочните нерви

Овие неврони директно ги инервираат мускулите и го контролираат:

• тонусот,
• рефлексите,
• конечната изведба на движењето.

Примарна моторна кора и моторната хомункулус-мапа

Примарната моторна кора содржи соматотопски организирана мапа (хомункулус), каде секое дело од телото има репрезентација. На пример:

• лицето и рацете имаат голема кортикална површина (прецизни движења),
• трупот и нозете – помала.

Функции:

• генерира активни импулси за контракција на мускули,
• контролира фини движења и сила,
• ги активира кортикоспиналните патишта.

Премоторна и суплементарна моторна област (SMA)

Овие региони се клучни за:

Премоторна кора

• подготвување на движења врз основа на визуелни и надворешни знаци,
• учење моторни навики,
• ориентација на телото во простор.

SMA – суплементарна моторна кора

• започнување на секвенцијални и билатерални движења,
• интерна генерација на движења (не зависат од стимул),
• моторно планирање.

Базални ганглии – регулатор на иницирање и сопирање движења

Составени од:

• стриатум (каудатус + путамен)
• глобус палидус
• субталамично јадро
• субстанција нигра

Главни функции:

• одбирање соодветни моторни програми,
• инхибиција на несоодветни движења,
• рамнотежа помеѓу директен (фасилитира) и индиректен (супримира) пат.

Нарушувања:

• Паркинсон → недостаток на допамин, бавни движења
• Хантингтон → хиперкинези, неконтролирани движења

Мал мозок (церебелум) – центар на координација

Малиот мозок обезбедува:

• координација на движења,
• рамнотежа и држење на тело,
• фино приспособување на мускулните контракции,
• моторно учење и автоматизација.

Прима информации од:

• проприоцептивни рецептори,
• вестибуларниот систем,
• моторна кора.

Испраќа корективни сигнали до M1 → движењата стануваат мазни и прецизни.

Спинални моторни кругови

Спиналниот мозок е местото каде што се случуваат:

• основни рефлекси,
• локомоторни шеми,
• интеграција на проприоцепција.

Моторни единици се состојат од:

еден моторен неврон

сите мускулни влакна што ги инервира

Поголема моторна единица → грубо движење

Мала моторна единица → фино движење (прсти, очи).

Нервно-мускулна врска и мускулна контракција

На ниво на моторна плоча (neuromuscular junction):

Нервен импулс стигнува до терминали на аксонот.

Се ослободува ацетилхолин.

Ацетилхолин се врзува на рецептори на мускулната мембрана.

Се активира мускулен потенцијал.

Започнува sliding filament mechanism (актин + миозин).

Резултат → мускулна контракција.

Моторна контрола: фидбек и фидфорвард механизми

Фидбек контрола

Сензорна информација од проприоцептори, кожа, зглобови → мозокот коригира движење во реално време.

Фидфорвард контрола

Мозокот претходно создава моторен план → движењето е брзо и автоматско.

Овие два системи постојано се надополнуваат.

Рефлексни лакови

Основна единица на моторно однесување.

Најважни рефлекси:

• миотатичен рефлекс (stretch reflex) – одржува тонус
• флексорен рефлекс – повлекување од болка
• крстосан екстензорен рефлекс – одржување на рамнотежа

Високи моторни функции

Моторниот систем не е само моторика – тој е поврзан со:

• извршни функции (префронтален кортекс),
• внимание,
• емоционалност,
• учење,
• мотивација.

ЗАКЛУЧОК

Моторниот систем е комплексна интегративна мрежа која ги координира сите човечки движења.

Тој ги поврзува:

• моторните кортикални области,
• базалните ганглии,
• малиот мозок,
• спиналните рефлекси,
• периферните мотоневрони

во единствен целосен систем кој овозможува прецизни, флексибилни и адаптивни движења.