Спинални нерви

Спиналните нерви се периферни нерви кои излегуваат од ’рбетниот мозок и го поврзуваат централниот нервен систем со остатокот од телото. Секој спинален нерв е мешан:

• Моторни (еферентни) влакна – носат команди кон мускули.
• Сензорни (аферентни) влакна – носат информации од кожа, мускули, зглобови.
• Автономни влакна – симпатички влакна за внатрешни органи.

Колку има спинални нерви? (31 пар)

• 8 цервикални (C1–C8)
• 12 торакални (T1–T12)
• 5 лумбални (L1–L5)
• 5 сакрални (S1–S5)
• 1 кокцигеален (Co1)

Анатомска организација на секој спинален нерв

Секој нерв настанува од две коренчиња:

1. Дорзално (постериорно) коренче – сензорно

Носи информации за чувствата за (допир, болка, температура, проприоцепција).

Содржи дорзален ганглион (спинален ганглион) со тела на сензорни неврони.

2. Вентрално (антерионо) коренче – моторно

Ги носи моторните импулси кон скелетните мускули.

Од него излегуваат и симпатички преганглиски влакна (T1–L2).

По спојувањето на двете коренчиња се формира мешан нерв, кој кратко по излегувањето од интервертебралниот отвор се дели на:

• Ramus dorsalis – инервира длабоки мускули на грбот и кожа на грбот.
• Ramus ventralis – многу поголем; гради плексуси и инервира екстремитети и преден/латерален труп.
• Ramus communicans – симпатички врски кон ganglion sympatheticum.

Спиналните плексуси – функционални мрежи

1. Cervical plexus (C1–C4)

n. phrenicus (C3–C5) – дијафрагма (животно важен нерв!).

Кожа и мускули на врат, тил, рамо.

2. Brachial plexus (C5–T1)

Инервација на горниот екстремитет.

Главни нерви:

n. musculocutaneus

n. medianus

n. ulnaris

n. radialis

n. axillaris

3. Lumbar plexus (L1–L4)

Инервација на предна и медијална ложа на бут.

Главни нерви:

n. femoralis

n. obturatorius

4. Sacral plexus (L4–S4)

Инервација на задната ложа на бутот и целиот подколен дел.

Главни нерви:

n. ischiadicus (sciaticus) – најголем нерв

n. tibialis

n. peroneus communis

5. Pudendal plexus

Пелвичен под, анален и урогенитален регион.

Физиологија на спиналните нерви

1. Сензорна функција

Спиналните нерви носат информации од:

• екстероцептори (допир, болка, температура),
• проприоцептори (мускули, тетиви – положба на телото),
• висцерални рецептори.

Сензорните патишта влегуваат во:

фасцикули gracilis и cuneatus (фина тактилна, проприоцептивна информација),

спиноталамичен тракт (болка, температура).

2. Моторна функција

Алфа-мотоневрони → контракција на скелетни мускули.

Гама-мотоневрони → регулација на тонус преку мускулни вретена.

3. Автономна (симпатичка) функција

Од T1–L2:

Васкуларна инервација.

Потни жлезди.

Пиломоторен одговор.

Дермотоми и миотоми

Дермотом

Сегментална област на кожа инервирана од еден спинален нерв.

Пр. → C6: палец, T4: брадавица, T10: папок, L5: голем прст.

Миотом

Група мускули под контрола на еден спинален сегмент.

Ова е клучно за:

• дијагностика на радикулопатија,
• локализација на лезија,
• невролошки тестирања.

Клиничко значење

1. Радикулопатија

Компресија на корен (на пр. дискус хернија):

болка по дерматом,

слабост по миотом,

намален рефлекс.

Примери:

L5 радикулопатија → пад на стапало.

C7 радикулопатија → слабост во трицепс.

2. Плексопатија

Лезија на плексус (тумор, траума):

мултисегментални дефицити.

3. Периферни невропатии

Дијабетична, токсична, наследна.

4. Спиналните рефлекси

Сегментални, автономни:

Пателарен рефлекс (L3–L4)

Ахилов рефлекс (S1–S2)

Бицепс рефлекс (C5–C6)

Трицепс (C7–C8)