Лимбички систем

Лимбичкиот систем е комплексна мрежа на структури во мозокот кои играат клучна улога во емоциите, меморијата, мотивацијата и автономните функции. Тој претставува функционален систем кој ги поврзува емоционалните и когнитивните процеси со физиолошките реакции на телото.

Анатомија на лимбичкиот систем

Лимбичкиот систем се состои од неколку анатомски и функционално поврзани структури, лоцирани главно во медијалниот дел на темпоралните лобуси и длабоко во мозочната кора. Главни компоненти се: 

Хипокампус – игра централна улога во формирањето и консолидирањето на долгорочната меморија, како и во ориентацијата во просторот.

Амигдала – одговорна за обработка на емоции, особено страв, агресија и емоционално учење.

Хипоталамус – регулира автономни функции како глад, жед, телесна температура и хормонска активност преку врска со хипофизата.

Таламус – служи како релејна-станица за сензорни информации и учествува во емоционалната обработка.

Цингуларен кортекс – учествува во регулирање на емоции, внимание и одговор на болка.

Форникс – бела маса која ги поврзува хипокампусот и хипоталамусот, овозможувајќи комуникација меѓу структури.

Некои автори го вклучуваат и лимбичкиот кортекс, кој ги опфаќа орбитофронталниот и парахипокампалниот регион, како дел од поширокиот лимбички систем.

Физиологија и функции

Лимбичкиот систем е одговорен за интеграција на емоционални, когнитивни и автономни процеси. Неговите главни функции се: 

Емоционална регулација: Амигдалата и цингуларниот кортекс се активираат при емоционални стимулации, особено при страв, тага и радост.

Меморија: Хипокампусот е клучен за трансфер на информации од краткорочна во долгорочна меморија.

Мотивација и награда: Вклучува допаминергични патишта кои се активираат при наградни стимулации, поврзани со задоволство и мотивација.

Автономна регулација: Хипоталамусот преку симпатички и парасимпатички патишта влијае на срцевиот ритам, крвниот притисок, варењето и хормонската секреција.

Социјално однесување: Лимбичкиот систем учествува во препознавање на емоции кај други лица и во емпатија.

Взаемна поврзаност

Лимбичкиот систем не функционира изолирано. Тој е тесно поврзан со:

Префронталниот кортекс – за когнитивна проценка на емоции и контрола на импулси.

Хормонски систем (ендокрини жлезди) – преку хипоталамусот и хипофизата.

Автономен нервен систем – за физиолошки одговори на емоции (на пр. забрзано чукање на срцето при страв).

Клиничко значење

• Невропсихијатриски нарушувања: Дисфункција на лимбичкиот систем е поврзана со депресија, анксиозност, посттрауматски стрес, шизофренија и биполарно растројство.
• Невродегенеративни болести: Хипокампусот е еден од првите региони погодени кај Алцхајмерова болест.
• Епилепсија: Темпорална епилепсија често потекнува од лимбичките структури.