Кранијални нерви

I. N. Olfactorius (I) – Мирисен нерв

Функција

Специјален сензорен нерв за мирис.

Анатомија

Рецептори во олфакторната епителна мембрана.

Нервни влакна поминуваат низ крибриформната плоча до олфакторниот булбус.

Проекции кон лимбички систем → емоционални реакции на мирис.

Клинички

Аносмија – губење мирис, често при вирусни инфекции, траума на глава.

II. N. Opticus (II) – Оптички нерв

Функција

Специјален сензорен нерв за вид.

Анатомија

Ретинални ганглиски клетки → оптички нерв → оптичка хијазма → оптички тракт → латерално геникулатно тело → окципитален кортекс.

Клинички

Лезија → скотоми, хемианопсии.

III. N. Oculomotorius (III) – Очен нерв за движење

Функција

Моторика: повеќето очни мускули (m. rectus superior, inferior, medialis; m. obliquus inferior).

Парасимпатичка функција: констрикција на зеница (m. sphincter pupillae), акомодација.

Клинички

Птоза, диплопија, „down and out“ позиција, мидријаза.

IV. N. Trochlearis (IV) – Трохлеарен нерв

Функција

Моторика: m. obliquus superior → спуштање и инкорденција на окото.

Клинички

Вертикална диплопија, особено при гледање надолу (читање, скали).

V. N. Trigeminus (V) – Тригеминален нерв

Функција

Сомато-сензорика на лице, забите, 2/3 од јазикот (чувство, не вкус).

Моторика: мускули за џвакање (m. masseter, temporalis).

Анатомија

Три гранки: Ophthalmica (V1), Maxillaris (V2), Mandibularis (V3).

Клинички

Невралгија, губење на корнеален рефлекс.

VI. N. Abducens (VI) – Абдуцентен нерв

Функција

Моторика: m. rectus lateralis → абдукција на окото.

Клинички

Хоризонтална диплопија, неспособност за абдукција.

VII. N. Facialis (VII) – Фацијален нерв

Функции

Моторика: лицеви мускули, stapedius.

Вкус: предни 2/3 од јазик.

Парасимпатичка: солзни и плунковни жлезди.

Клинички

Белова парализа (периферна).

Хиперакузија при оштетување на stapedius гранката.

VIII. N. Vestibulocochlearis (VIII) – Вестибулокохлеарен нерв

Функција

Кохлеарен дел: слух.

Вестибуларен дел: рамнотежа (линиско и аголно забрзување).

Клинички

Вртоглавица, тинитус, губење слух.

IX. N. Glossopharyngeus (IX) – Глософарингеален нерв

Функции

Сензорика: задни 1/3 од јазик, тонзили, фаринкс.

Вкус: задни 1/3 од јазик.

Парасимпатикус: паротидна жлезда.

Барорецептори: каротиден синус.

Клинички

Губење на гаг-рефлекс.

X. N. Vagus (X) – Вагус нерв

Функција

Главен парасимпатикус: срце, бели дробови, дигестивен тракт.

Моторика: ларинкс, фаринкс.

Сензорика: висцерални органи.

Клинички

Дисфонија, дисфагија, тахикардија или брадикардија.

XI. N. Accessorius (XI) – Помошен нерв

Функција

Моторика: m. trapezius, m. sternocleidomastoideus.

Клинички

Неможност за вртење на глава или подигнување рамо.

XII. N. Hypoglossus (XII) – Хипоглосален нерв

Функција

Моторика на мускулите на јазикот.

Клинички

Девијација на јазикот кон страната на лезијата.